Gecikmiş Konuşmanın Belirtileri Nelerdir?
Çocukların konuşma gelişimi bireysel farklılıklar gösterebilir, ancak belirli yaşlarda beklenen dil becerilerinin oluşmaması gecikmiş konuşma olarak değerlendirilebilir. Eğer bir çocuk, yaşına uygun konuşma gelişimini göstermiyorsa, bu durum konuşma gecikmesine işaret edebilir.
Aşağıda, yaşa göre gecikmiş konuşmanın belirtileri detaylı şekilde açıklanmıştır:
0-12 Ay: Seslere ve İletişime Tepki Vermeme
Bu dönemde bebekler henüz kelimeler söylemez, ancak çevreleriyle sesler çıkararak ve göz teması kurarak iletişim kurarlar. Eğer şu belirtiler varsa, konuşma gecikmesi riski olabilir:
🔴 Bebeğiniz:
- 6. aya kadar agulama (agu, goo gibi sesler) yapmıyorsa,
- İsmi söylendiğinde tepki vermiyorsa,
- Farklı seslere (kapı çarpması, telefon sesi vb.) dönüp bakmıyorsa,
- Göz teması kurmaktan kaçınıyorsa,
- El hareketleriyle (bay bay yapma, işaret etme gibi) iletişim kurmuyorsa,
gecikmiş konuşma riski taşıyor olabilir.
12-18 Ay: İlk Kelimelerin Gecikmesi
Bu dönemde çocuklar genellikle ilk anlamlı kelimelerini (anne, baba, mama gibi) söylemeye başlar. Eğer:
🔴 Bebeğiniz:
- 12-15 ay arasında en az bir anlamlı kelime söylemiyorsa,
- Basit komutları (örneğin, “El salla”, “Bana topu ver”) yerine getirmiyorsa,
- Sesleri veya kelimeleri taklit etmiyorsa,
- Dikkatini çekmek için kelime veya ses yerine sürekli ağlıyorsa,
konuşma gecikmesi belirtileri olabilir.
18-24 Ay: Kelime Haznesinin Yetersizliği ve İki Kelimeli Cümlelerin Olmaması
Bu dönemde çocuklar kelime dağarcıklarını genişletmeye başlar ve iki kelimeli basit cümleler kurabilirler. Eğer:
🔴 Çocuğunuz:
- 20. aya kadar en az 10 kelime söylemiyorsa,
- 24 aya kadar en az 50 kelimesi yoksa,
- “Anne gel”, “Baba git” gibi iki kelimeli basit cümleler kurmuyorsa,
- Sadece işaretlerle veya hareketlerle iletişim kuruyorsa,
- Söylenenleri anlıyor ama konuşarak cevap veremiyorsa,
konuşma gecikmesi olabilir.
2-3 Yaş: Anlaşılmaz Konuşma ve Sosyal İletişim Eksikliği
Bu dönemde çocukların konuşması daha anlaşılır hale gelmeli ve temel dilbilgisi kurallarını kullanarak cümleler kurabilmelidir.
🔴 Çocuğunuz:
- İki yaşında hâlâ iki kelimeli cümle kuramıyorsa,
- 3 yaşına kadar konuşmaları ailesi dışında kimse tarafından anlaşılamıyorsa,
- Kendi ismini veya basit soruları (ne, kim gibi) cevaplayamıyorsa,
- Konuşmak yerine sürekli jest ve mimik kullanıyorsa,
- Söylenenleri anlamakta zorlanıyorsa,
bu durum konuşma gecikmesine işaret edebilir.
3-4 Yaş: Karmaşık Cümlelerin Eksikliği ve Sosyal Problemler
Bu yaş grubunda çocukların dili daha akıcı hale gelir ve anlatmak istediklerini tam cümlelerle ifade edebilirler.
🔴 Çocuğunuz:
- Kelimeleri yanlış telaffuz ediyorsa ve konuşması hâlâ çok belirsizse,
- 3,5-4 yaşına kadar geçmiş ve gelecek zaman ifadelerini (gideceğim, gittim) kullanamıyorsa,
- Uzun cümleler kuramıyor ve karmaşık anlatımlardan kaçınıyorsa,
- Sosyal ortamlarda konuşmaya çekiniyorsa veya hiç konuşmuyorsa,
konuşma gecikmesi devam ediyor olabilir.
Gecikmiş Konuşmaya Eşlik Eden Diğer Belirtiler
Bazı çocuklarda konuşma gecikmesi tek başına bir durum olmayabilir, altında başka gelişimsel veya tıbbi nedenler yatıyor olabilir. Eğer:
🔴 Çocuğunuz:
- Seslere hiç tepki vermiyorsa (işitme problemi olabilir),
- Akranlarıyla oyun kurmakta zorlanıyorsa, sosyal etkileşimden kaçınıyorsa (otizm spektrum bozukluğu belirtisi olabilir),
- Dili anlama ve ifade etmede ciddi güçlük çekiyorsa (gelişimsel dil bozukluğu olabilir),
- Sürekli sinirli, huysuz ya da kendini anlatamamanın verdiği huzursuzlukla hırçın davranıyorsa,
bir uzmandan destek almak faydalı olacaktır.
Ne Zaman Bir Uzmandan Yardım Alınmalı?
Her çocuk farklı hızlarda gelişse de, aşağıdaki durumlar söz konusuysa bir çocuk doktoru veya dil ve konuşma terapistine başvurmak gerekir:
✔️ 18 aya kadar hiç kelime söylemiyorsa.
✔️ 24 aya kadar 50’den az kelimesi varsa ve iki kelimeli cümleler kuramıyorsa.
✔️ 3 yaşına kadar yabancılar tarafından konuşması anlaşılmıyorsa.
✔️ Konuşmak yerine sadece jest ve mimiklerle iletişim kuruyorsa.
✔️ Seslere tepki vermiyorsa (işitme kaybı ihtimali için değerlendirme gerekir).
✔️ Sosyal etkileşimden kaçınıyor, göz teması kurmuyorsa.
Sonuç
Gecikmiş konuşma, erken fark edildiğinde destekleyici oyunlar, aktiviteler ve gerekirse profesyonel yardım ile büyük ölçüde çözülebilir. Eğer çocuğunuzda bu belirtileri gözlemliyorsanız, endişelenmeden ama vakit kaybetmeden bir uzmana danışarak süreci takip etmeniz faydalı olacaktır. Unutmayın, erken müdahale her zaman en iyi sonuçları getirir! 😊
