Çocukta konuşmanın gelişim evreleri nelerdir?
Çocukların Konuşma Gelişiminde Yaş Gruplarına Göre Beklenen Aşamalar
Çocukların dil ve konuşma gelişimi, belirli aşamalardan geçerek ilerler. Bebeklikten okul çağına kadar geçen süreçte her yaşın kendine özgü dil becerileri vardır. Bu gelişim süreci bazı çocuklarda daha hızlı, bazılarında ise daha yavaş olabilir. Ancak genel olarak çocukların belirli yaş gruplarında belirli becerilere sahip olması beklenir.
Aşağıda, çocukların konuşma gelişiminde yaş gruplarına göre beklenen aşamalar detaylı şekilde açıklanmıştır.
0-6 Ay: İlk Sesler ve İletişim Başlangıcı
Bu dönemde bebekler henüz kelimeleri söyleyemez ancak sesler çıkararak ve çeşitli tepkiler vererek iletişim kurmaya başlarlar.
Beklenen Gelişim Aşamaları:
✅ Agulama ve Ses Çıkarma: Bebekler “agu” gibi sesler çıkarmaya başlar. Farklı tonlar denerler.
✅ Göz Teması ve Mimikler: Anne ve babalarıyla göz teması kurarak iletişime geçerler.
✅ Seslere Tepki: Farklı seslere başını çevirerek veya gülümseyerek yanıt verir.
✅ Ağlama Farklılaşır: Acıktığında, rahatsız olduğunda veya ilgi istediğinde farklı tonlarda ağlar.
🔹 Ebeveynler Ne Yapabilir?
- Bebeğinizle göz teması kurarak konuşun.
- Onun çıkardığı sesleri taklit ederek cevap verin.
- Şarkılar söyleyerek dil gelişimini destekleyin.
6-12 Ay: Anlamaya Başlama ve İlk Sözcükler
Bebekler bu dönemde anlamlı kelimeler söylemese de, dilin temel yapılarını öğrenmeye başlar.
Beklenen Gelişim Aşamaları:
✅ Ses Taklidi: Bebeğiniz çevresindeki sesleri taklit etmeye başlar. “Ba-ba”, “da-da” gibi sesleri sıkça duyabilirsiniz.
✅ İsmine Tepki: İsmi söylendiğinde dönüp bakabilir veya gülümseyebilir.
✅ El Hareketleri Kullanma: “Bay bay” yapma, alkışlama gibi hareketler öğrenir.
✅ İlk Anlamlı Kelimeler: 10-12 ay civarında ilk anlamlı kelimeleri söyleyebilir (örneğin “anne”, “baba”).
✅ Basit Komutları Anlama: “El salla”, “bana topu ver” gibi basit komutları anlayıp yerine getirebilir.
🔹 Ebeveynler Ne Yapabilir?
- Bebeğinizle bol bol konuşun, ona hikâyeler anlatın.
- Günlük aktiviteleri kelimelerle açıklayın (“Şimdi mama yiyoruz”, “Bak, top burada”).
- Jest ve mimiklerinizi kullanarak iletişimi destekleyin.
12-18 Ay: İlk Kelimeler ve Basit İletişim
Bu dönemde bebekler artık anlamlı kelimeler kullanmaya başlar.
Beklenen Gelişim Aşamaları:
✅ Kelime Dağarcığı: 12-18 ay arasında genellikle 5-20 kelime söyleyebilir.
✅ Sesleri Taklit Etme: Yeni kelimeleri ve sesleri taklit etmeye başlar.
✅ İletişim İçin Sözcük Kullanma: İhtiyaçlarını ifade etmek için kelime veya jestleri kullanabilir (örneğin, su isterken “su” diyebilir ya da bardağa işaret edebilir).
✅ Basit Komutları Yerine Getirme: “Oyuncağı getir”, “kapıyı kapat” gibi komutları anlayabilir.
🔹 Ebeveynler Ne Yapabilir?
- Günlük nesneleri ve olayları isimlendirerek konuşmayı teşvik edin.
- Çocuğunuzun kelime kullanmasını teşvik edin, işaretle gösterdiğinde kelime olarak ifade etmesine yardımcı olun.
18-24 Ay: İki Kelimeli Cümleler
Bu dönemde çocuklar artık kelimeleri birleştirmeye başlar.
Beklenen Gelişim Aşamaları:
✅ Kelime Haznesi Artar: Ortalama 50 kelimeyi kullanabilir.
✅ İki Kelimeli Cümleler: “Anne gel”, “top ver” gibi kısa cümleler kurabilir.
✅ Daha Fazla Anlama: Konuşulanları daha iyi anlar ve basit sorulara tepki verir.
✅ İletişimi Geliştirme: Kendi isteklerini kelimelerle anlatmaya başlar.
🔹 Ebeveynler Ne Yapabilir?
- Basit sorular sorarak konuşmayı teşvik edin.
- Çocuğunuzun söylediklerini genişleterek cevap verin (örneğin, “top” diyorsa “Evet, kırmızı top!” diyerek genişletin).
2-3 Yaş: Cümlelerin Gelişimi ve Anlaşılabilir Konuşma
Bu dönemde çocukların dili daha karmaşık hale gelir.
Beklenen Gelişim Aşamaları:
✅ Kelime Haznesi: 200-500 kelimeye ulaşabilir.
✅ Üç Kelimeli Cümleler: “Baba eve geldi”, “Anne su ver” gibi cümleler kurabilir.
✅ Anlaşılabilir Konuşma: Konuşması %50-75 oranında anlaşılır.
✅ Basit Sorular Sorabilir: “Bu ne?”, “Nereye gidiyoruz?” gibi sorular sorar.
🔹 Ebeveynler Ne Yapabilir?
- Günlük konuşmalara daha fazla dahil edin.
- Hikâye kitapları okuyarak konuşma pratiği yaptırın.
3-4 Yaş: Daha Akıcı Konuşma
Çocukların konuşmaları daha akıcı ve anlaşılır hale gelir.
Beklenen Gelişim Aşamaları:
✅ Kelime Haznesi: 1000 kelimeye ulaşabilir.
✅ Uzun Cümleler Kurar: 4-5 kelimeli cümleler kurabilir.
✅ Geçmiş ve Gelecek Zaman Kullanımı: “Dün parka gittik”, “Yarın sinemaya gideceğiz” gibi cümleler kurabilir.
✅ Sosyal İletişim: Arkadaşlarıyla konuşarak oyun oynayabilir.
🔹 Ebeveynler Ne Yapabilir?
- Çocuğunuzla sohbet ederek daha uzun konuşmalar yapmasını teşvik edin.
- Hikâyeler anlatmasını isteyerek dil gelişimini destekleyin.
4-5 Yaş: Kendini İfade Etme ve Hikâye Anlatımı
Bu dönemde çocuklar artık yetişkinlerle daha rahat iletişim kurabilir.
Beklenen Gelişim Aşamaları:
✅ %90 Anlaşılır Konuşma: Konuşması neredeyse tamamen anlaşılır hale gelir.
✅ Hikâye Anlatma: Olayları başından sonuna anlatabilir.
✅ Sosyal İletişim: Grup oyunlarına katılabilir, konuşmalara aktif olarak dahil olabilir.
🔹 Ebeveynler Ne Yapabilir?
- Çocuğunuzun sorularına detaylı cevaplar verin.
- Kelime dağarcığını genişletmek için sohbetleri çeşitlendirin.
Sonuç
Çocukların konuşma gelişimi bireysel farklılıklar gösterebilir, ancak belirli yaş gruplarına göre beklenen aşamalar vardır. Eğer çocuğunuz belirgin bir gecikme gösteriyorsa, bir uzmandan destek almak faydalı olabilir. Unutmayın, erken müdahale her zaman önemlidir! 😊
